«طرح همدلی» با دانشجویان در ایام کرونا

با توجه به راه‌اندازی «طرح همدلی» در دوران بحران کرونا در دانشگاه تهران، دکتر سعید حبیبا، معاون دانشجویی دانشگاه، در گفت‌وگو با روابط عمومی، به تشریح اهمیت اجرای این طرح و همچنین اقدامات صورت گرفته در این زمینه پرداخت و تصریح کرد: «این طرح با ابتکار و اجرای مرکز مشاوره دانشگاه تهران محقق شده است. باید گفت مراکز آموزشی از اولین نهادهایی بودند که به سرعت توانستند با ایجاد بسترهای لازم، آموزش‌ها را به فضای مجازی و از راه دور منتقل کنند و مسیری که بیشتر دانشگاه‌ها در حال حاضر در پیش گرفته‌اند، زنده نگه‌داشتن آموزش و جریان یادگیری از طریق آموزش از راه دور است».

راهکارهای مجازی در شرایط کنونی بهترین گزینه است
وی گسترش راهکارهای مجازی در شرایط کنونی را بهترین گزینه توصیف کرد و افزود: «اما باید برنامه‌های هدفمند برای انطباق هر چه بهتر دانشجویان و استادان با این روش را نیز در نظر گرفت و لازم است سایر بخش‌های دانشگاه در جهت تغییر شیوه‌های آموزش و یادگیری در سطح دانشگاه همسو عمل کنند. برای این مهم، اولین قدم شناسایی چالش‌های اساسی مرتبط با آموزش و یادگیری در قالب پژوهش‌های کمی و کیفی است».
دکتر حبیبا خاطرنشان کرد: «این چالش‌ها صرفاً محدود به تغییرات سیستم آموزشی نبوده و تمامی جنبه‌های زندگی دانشجویان از جمله وضعیت تحصیلی، بهداشت و تندرستی، سلامت روان، ارتباطات اجتماعی و خانوادگی، وضعیت اقتصادی و معیشتی را در بر می‌گیرد. از این‌رو با ایجاد یک رابطه همدلانه تعامل و ارتباط مؤثر دانشگاه با دانشجو، توأم با ایجاد حس اعتماد و مسئولیت‌پذیری و بر اساس مصوبه هیأت رئیسه «طرح همدلی» در دانشگاه تهران راه‌اندازی شده است».
 

شناسایی و غربالگری دانشجویان در جنبه‌های مختلف از اهداف این طرح است
معاون دانشجویی دانشگاه تهران در ادامه سخنان خود، همدلی و همراهی دانشگاه با دانشجویان در شرایط سخت و دشوار فعلی و برقراری تعاملی مؤثر، پویا و مسئولانه برای کاهش اضطراب و فشار روانی ناشی از پیامدهای شیوع بیماری کرونا، شناسایی و غربالگری دانشجویان از جنبه‌های مختلف همچون روان‌شناختی، تحصیلی، اقتصادی و ارائه خدمات تخصصی در جهت رفع مشکلات و حل مسائل دانشجویان را از اهداف مهم این طرح برشمرد.
وی تصریح کرد: «اطلاع از وضعیت سلامت جسمانی دانشجویان و خانواده آنها، اطلاع از وضعیت روان‌شناختی و نگرانی‌های احتمالی دانشجویان، اطلاع از وضعیت اقتصادی، معیشتی و خانوادگی دانشجویان، اطلاع از میزان رضایتمندی و تأثیرات شیوه آموزش از راه دور بر وضعیت تحصیلی دانشجویان، شناسایی چالش‌های آموزش‌های مجازی، بررسی تأثیر شیوع ویروس کووید ۱۹ بر جنبه‌های مختلف زندگی دانشجویان و معرفی دوباره راه‌های متعدد دسترسی به خدمات مرکز مشاوره دانشگاه تهران (حضوری، سامانه مشورپ و مشاوره تلفنی) از جمله اقدامات صورت گرفته در این زمینه است».
دکترحبیبا، همچنین ارائه خدمات حمایتی اقتصادی، مشاوره و… به دانشجویانی که خود و خانواده آنها درگیر بیماری کرونا بوده و نیازمند حمایت هستند، ارائه تسهیلات خرید تجهیزات آموزشی همچون گوشی هوشمند، تبلت، اینترنت به دانشجویان کمتربرخوردار و ساکن در مناطق محروم در راستای تحقق عدالت آموزشی، شناسایی نیازها، مسائل و مشکلات دانشجویان به دلیل تغییر شیوه آموزشی از حضوری به مجازی و انتقال آن به مسئولان ذیربط در دانشگاه و ارائه راهکارهای عملی در جهت رفع مسائل دانشجویان در حوزه‌های مختلفی همچون تحصیلی، اقتصادی و روان‌شناختی را از دیگر فعالیت‌های این حوزه توصیف کرد.
 

این طرح شامل تمامی دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشگاه تهران می‌شود
معاون دانشجویی دانشگاه تهران، بیان کرد: «جمع‌آوری اطلاعات کمی و کیفی مورد نیاز طرح، با روش مصاحبه تلفنی و با استفاده از یک پرسشنامه ۴۰ سؤالی) نیمه ساختار یافته (که توسط مرکز مشاوره دانشگاه تهران تهیه شده، صورت گرفته است. در فاز اول و دوم اجرای این طرح که از خرداد ماه سال ۱۳۹۹ آغاز شد، در مجموع تعداد ۳۳ هزارو ۱۲۵ تماس با دانشجویان گرفته شده است. تعداد تماس‌های موفق منجر به مصاحبه در فاز اول برابر با دو دو هزار و ۷۰۸ تماس و در فاز دوم برابر با نوزده هزار و ۹۶۴ تماس بوده و در مجموع تعداد ۲۲ هزار و ۶۷۲ مصاحبه کامل با دانشجویان انجام شده است».
وی افزود: «این طرح، تمامی دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشگاه تهران که شامل دانشجویان مقطع کارشناسی از ورودی ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸، دانشجویان مقطع کارشناسی‌ارشد از ورودی ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۸، دانشجویان مقطع دکتری تخصصی از ورودی ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ می‌شوند را در بر می‌گیرد. این حجم از مصاحبه توسط ۶۹ متخصص رشته‌های روان‌شناسی، مشاوره و مددکاری و طی مدت سه ماه انجام شده است. در مجموع اجرای فاز دوم این طرح، بیش از هفت هزار ساعت فعالیت صورت گرفته است».
 

ابتلای حدود ۳۰ درصد دانشجویان و یا خانواده‌های آنها به بیماری کرونا
دکتر حبیبا، در بخش دیگری از سخنان خود اظهار کرد: «بررسی کارشناسان مرکز مشاوره دانشگاه تهران، نشان داد حدود ۳۰ درصد دانشجویانی که مورد مصاحبه قرار گرفته‌اند خود و یا اعضای خانواده آنها مبتلا به کرونا شده‌اند. از این میان ۲۰ درصد فقط ابتلای خود دانشجو، ۵۶ درصد ابتلای خانواده دانشجو و ۲۴ درصد ابتلای دانشجو و خانواده دانشجو بوده است.
به گفته معاون دانشجویی دانشگاه، از بین افراد مبتلا ۸۷ درصد بهبود پیدا کرده و ۸ درصد در حال طی دوره درمان هستند. همچنین متأسفانه پنج نفر از دانشجویان نیز بر اثر بیماری فوت شده‌اند. حدود ۱۷ درصد دانشجویان و خانواده‌های آنان که به بیماری کرونا مبتلا شده‌اند، در بیمارستان بستری شده و ۸۳ درصد در منزل بستری و دوره درمان را طی کرده‌اند.
 

رضایت مناسب دانشجویان از سامانه آموزش الکترونیک دانشگاه
وی در ادامه ضمن تبیین بررسی وضعیت تحصیلی دانشجویان در این طرح، اظهار کرد: «در مصاحبه‌های انجام شده وضعیت تحصیلی دانشجویان و مواردی همچون میزان رضایت دانشجویان از سامانه آموزش الکترونیکی دانشگاه و کیفیت تدریس استادان مورد بررسی قرار گرفته است. این بررسی‌ها نشان داد که در مجموع حدود ۳۷ درصد دانشجویان تا حد زیادی از سامانه آموزش الکترونیک دانشگاه رضایت دارند، حدود ۳۵ درصد رضایت متوسط و بیش از ۲۸ درصد رضایت کمی داشتند».
دکتر حبیبا خاطرنشان کرد: «بیش از ۴۸ درصد دانشجویان از کیفیت تدریس استادان تا میزان زیادی رضایت دارند، ۳۶ درصد دانشجویان رضایت متوسط و تنها ۱۵ درصد آنها رضایت کمی از کیفیت تدریس استادان دارند. همچنین بیش از ۵۴ درصد دانشجویان معتقدند که اتلاف وقت در آموزش از راه دور کمتر است. حدود ۸۲ درصد دانشجویان نیز به تجهیزات و امکانات لازم برای حضور در کلاس‌های آنلاین تا حد زیادی دسترسی داشته و حدود ۵۷ درصد از نتایج امتحانات تا حد زیادی راضی هستند».
 

بررسی وضعیت روان‌شناختی دانشجویان در طرح همدلی
معاون دانشجویی دانشگاه، با اظهار اینکه وضعیت روان‌شناختی دانشجویان در این طرح بررسی شده است، افزود: «این بررسی‌ها نشان داد، بیش از ۳۱ درصد دانشجویان تا حد زیاد، ۳۵ درصد به میزان متوسط و حدود ۳۴ درصد به میزان کم نگران ابتلای خود و اعضای خانواده به کرونا هستند. بیش از ۲۱ درصد دانشجویان در شرایط ناشی از شیوع بیماری کرونا تا حد زیاد و ۳۰ درصد به میزان متوسط و حدود ۴۹ درصد به میزان کم اضطراب دارند».
وی ادامه داد: «بیش از ۲۰ درصد دانشجویان به دلیل شرایط کرونا به میزان زیاد، حدود ۲۷ درصد به میزان متوسط و بیش از ۵۳ درصد به میزان کم غمگین هستند و. حدود ۳۲ درصد دانشجویان عنوان کرده‌اند که در شرایط فعلی تا حد زیاد ی به خدمات مشاوره و روان‌شناختی دسترسی دارند. همچنین مصاحبه با دانشجویان نشان داد که بیش از ۴۸ درصد دانشجویان نسبت به از بین رفتن شرایط کرونا امیدواری زیاد داشته، بیش از ۳۲ درصد تا حد متوسط امیدوارند و ۱۹ درصد امیدواری کمی دارند».
دکتر حبیبا، با اشاره به مقایسه وضعیت روان‌شناختی دانشجویان مذکر و مؤنث گفت: «در مجموع وضعیت روان‌شناختی دانشجویان مذکر مناسب‌تر از دانشجویان مونث است. دانشجویان مؤنث اضطراب و نگرانی بیشتری دارند و عنوان کرده‌اند که دسترسی بیشتری به خدمات مشاوره و روان‌شناختی دارند. اما امیدواری دانشجویان مونث و مذکر نسبت به رفع مشکلات ناشی از کرونا تفاوت زیادی با هم ندارد».
 

پیشگیری از بروز و تشدید مشکلات در دانشجویان از دستاوردهای این طرح است
معاون دانشجویی دانشگاه، با تأکید اینکه طرح همدلی، دستاوردهای مثبت بسیاری برای دانشجویان و دانشگاه داشته، تصریح کرد: «این طرح، علاوه بر تقویت ارتباط مثبت بین دانشجو و دانشگاه توانست با شناسایی و مداخله بهنگام در مشکلات دانشجویان در هر سه سطح پیشگیری از بروز و تشدید مشکلات زیادی در دانشجویان جلوگیری کند».
وی اظهار کرد: «تقویت حس ارزشمندی در دانشجویان و احساس تعلق به دانشگاه به جهت پیگیری در ایام شیوع کرونا، ایجاد حس مثبت و خوشایند درک‌شدگی، ایجاد بستر مناسب برای ارتباط مؤثر دانشجویان با مرکز مشاوره دانشگاه و شکل‌گیری تصویر مثبت در دانشجویان از خدمات حمایتی مرکز مشاوره، اطلاع از خدمات آنلاین مرکز مشاوره دانشگاه) سامانه مشورپ (و مشاوره تلفنی و نحوه دسترسی به خدمات، همسو کردن دانشجویان با دانشگاه و افزایش اعتماد آنان به اقدامات مسئولانه و پاسخگویانه دانشگاه، فراهم شدن فرصتی برای بیان تجربیات و مشکلات در ایجاد احساس اعتماد و تعامل بهتر دانشجویان با دانشگاه به‌ویژه مرکز مشاوره از جمله پیامدهای مثبت این طرح است».
دکتر حبیبا، همچنین در پایان سخنان خود، تحقق مهم‌ترین هدف طرح همدلی (ایجاد فضای همدلانه مابین دانشجو و دانشگاه (به دنبال ثبت دلنوشته‌های دانشجویان و به اشتراک گذاشتن احساسات مثبت نسبت به اجرای این طرح در فضای مجازی مربوط به دانشگاه، درخواست دانشجویان به تکرار طرح‌های مشابه طرح همدلی به منظور حفظ ارتباط مستمر و پویای دانشگاه با دانشجویان، تعامل مؤثر با دانشجویان تحصیلات تکمیلی و بهره‌گیری از نظرات تخصصی آنان در جهت رفع چالش‌های پیش‌رو، شناسایی چالش‌های آموزشی و … دانشجویان به تفکیک مقطع و دانشکده، شناسایی زود هنگام دانشجویان درگیر با ویروس کرونا و ارائه خدمات حمایتی لازم، شناسایی ۴۰۳ نفر از دانشجویان با مشکلات مختلف تحصیلی، اقتصادی، روان‌شناختی و ارائه خدمات حمایتی لازم را از دیگر دستاوردها و پیامدهای مثبت این طرح دانست.